Mezotelioma (mesothelioma) - metody leczenia
Wstęp
Mezotelioma jest rzadko występującym nowotworem złośliwym. Nowotwór najczęściej atakuje otrzewną oraz opłucną, następnie rozprzestrzenia się na inne części ciała. Nowotwór wywołany jest przez ekspozycję organizmu na częste działanie azbestu, a także zakażenie wirusem SV40. Innymi czynnikami, które mogą przyczynić się do powstania międzybłoniaka to kontakt z włóknami mineralnymi tj. erionit, predyspozycje genetyczne oraz promieniowanie jonizujące. Okres inkubacji mezoteliomy może trwać od 20 do 40 lat, choć medycyna zna przypadki powstania międzybłoniaka po 15 latach od pierwszego kontaktu z azbestem.
Obie postacie międzybłoniaka (postać ograniczona i postać rozległa) charakteryzuje występowanie nawracającego i utrzymującego się mimo wielu punkcji krwistego wysięku, w obrębie którego zawsze można znaleźć komórki nowotworowe. Podstawą do zdiagnozowania mesothelioma jest wykonanie punkcji opłucnej i stwierdzenie w zawartym tam płynie komórek nowotworowych. Zakwalifikowanie do punkcji następuje na podstawie zdjęć RTG, tomografii komputerowej, USG, w których to stwierdza się obecność płynu w jamie opłucnej oraz cechy rozrostu nowotworowego. Diagnostyka cytologiczna mesothelioma jest wyjątkowo trudna ze względu na różnorodność morfologiczną komórek. Według niektórych autorów, komórki międzybłoniaka należą do najbardziej zmiennych morfologicznie komórek w ustroju. Mogą przybierać różnorodne kształty: wałeczkowaty, kostkowy, wrzecionowaty. Posiadają zwykle małe dobrze wybarwiające się jądro. Badanie immunohistochemiczne może być pomocne w identyfikacji międzybłoniaka. Nie znaleziono dotychczas charakterystycznej reakcji immunohistochemicznej umożliwiającej 100% potwierdzenie mesothelioma i wykluczenie zarazem innego typu nowotworu. Międzybłoniaki wykazują pozytywną reakcję z przeciwciałami przeciw cytokeratynie 5/6. Większość wykazuje negatywną reakcję z przeciwciałami przeciw glikoproteinom (CEA, BerEP4, leu-M1, B72.3), co umożliwia ich odróżnienie od przerzutów gruczolakoraka.
Poza typowymi objawami towarzyszącymi rozrostom nowotworowym (np. spadek masy ciała), rozrostowi nowotworowemu typu międzybłoniaka opłucnej może towarzyszyć ból w klatce piersiowej, związany z naciekaniem nerwów oraz struktur ściany klatki piersiowej. W związku z pojawianiem się wysięku do jamy opłucnowej oraz naciekaniem ścian klatki piersiowej może pojawić się duszność spowodowana uciskiem, słabszą ruchomością klatki piersiowej i gorszym rozprężaniem się płuca, a także spadek wydolności organizmu, związany z hipowentylacją. Mogą występować zaburzenia w połykaniu związane z naciekaniem, uciskiem przełyku. Może pojawić się również krwioplucie.
Leczenie międzybłoniaka opłucnej jest niezwykle skomplikowane i niezmiernie rzadko przynosi satysfakcjonujące rezultaty. Głównym powodem jest umiejscowienie i rozległość nowotworu w wyniku czego jego całkowite wycięcie nie jest możliwe. Niezależnie od wybranej metody leczenia i osiągniętych wyników przynosi ona ulgę i poprawia jakość życia chorego.
Międzybłoniak opłucnej mesothelioma stanowi trudny problem diagnostyczny i leczniczy. Ustalenie rozpoznania jest często opóźnione z powodu niecharakterystycznych objawów klinicznych i dużej zmienności obrazu radiologicznego. Podstawę rozpoznania stanowi badanie histologiczne i immunohistochemiczne materiału pobranego drogą torakoskopii. Mimo rozwoju diagnostyki immunohistochemicznej, różnicowanie międzybłoniaka i gruczolakoraka wciąż stwarza trudności. W przypadkach, w których możliwe jest usunięcie chirurgiczne nowotworu i nie stwierdza się przeciwwskazań do przeprowadzenia zabiegu, leczenie operacyjne jest najskuteczniejszą metodą.
Pleurektomia
Jest to zabieg paliatywny, który przynosi chwilową ulgę, lecz nie leczy. Ma za zadanie zmniejszyć ból i duszność, które spowodowane są gromadzeniem się płynu. Podczas zabiegu usuwa się część opłucnej, niekiedy wraz z przylegającymi tkankami. Polega na usunięciu części opłucnej czasami wraz z przylegającymi tkankami. Celem zabiegu nie jest całkowite usunięcia guza.
Pneumonektomia
Jest to zabieg polegający na usunięciu tkanki nowotworowej wraz z płucem. Czasami dla osiągnięcia lepszych efektów usuwa się częściowo przeponę po zajętej stronie wraz z przylegającą częścią worka osierdziowego.
Radioterapia
Jest to zabieg paliatywny wykonywany przed zabiegami operacyjnymi w celu zmniejszenia guza. Wykonywana jest również jako forma zapobiegania wznowom choroby po zabiegach chirurgicznych.
Chemioterapia
Jest to terapia wielolekowa - (cisplatyna, doksorubicyna, bleomycyna, mitoxantron) lub (gemcytabina, cisplatyna).
Fototerapia dynamiczna (PTD)
Ogólna zasada terapii polega na wprowadzeniu do organizmu fotouczulaczy, leków, które pod wpływem światła o określonej długości fali, wydzielają toksyczne związki niszczące komórki. Ograniczenie uszkodzeń zdrowych komórek można uzyskać przez wprowadzanie związków selektywnie kumulujących się w komórkach zmienionych nowotworowo oraz przez naświetlanie tylko zmienionego obszaru.
Brachyterapia
Rodzaj radioterapii polegający na dostarczeniu źródła promieniowania jonizującego bezpośrednio do guza. Umożliwia zastosowanie większych dawek promieniowania z mniejszymi skutkami ubocznymi i z mniejszym uszkodzeniem okolicznych tkanek.